Projekt pt. Nie-Zabawki obejmuje obszar semantyczny z pogranicza psychologii zabawy i ekologii. Wskazując na potencjalnie szkodliwy charakter obiektów wykorzystanych na etapie budowania przekazu (różnego typu pułapki na zwierzęta), artysta dokonuje próby ludycznej ich karykaturyzacji, inicjując semantyczną i strukturalną grę pomiędzy ich pierwotną funkcją – obszarem znaczeniowym, a koncepcyjną – finalną formą nadaną poprzez szereg zabiegów plastycznych.

Powstałe wedle tej koncepcji instalacje, autor zestawia z serią portretowych fotografii pluszowych zwierząt, ujętych w sposób przywołujący na myśl „trofea” kolekcjonowane przez myśliwych.

Jednym z podstawowych założeń realizacji jest zwrócenie uwagi na psychologiczną koncepcję tzw. pułapek dorosłości. Autor sugeruje, że podobnie jak łapane i krzywdzone przez nas zwierzęta, także my sami, jesteśmy narażeni na złapanie się w zasadzki, jakie stawia przed nami życie.

Warto przytoczyć tu opinię Jamesa E. Combsa, który stwierdził, iż osoby niepoddające się społecznej wizji dojrzewania czy przyjmowania określonych ról społecznych są w stanie uniknąć wspominanych pułapek dorosłości, nie rezygnując tym samym z trybu życia tożsamego dla czasów młodzieńczych.*

W toku dojrzewania, często zapominamy o tym, że to zabawa stoi u podstawy naszego rozwoju, kształtując przy tym osobowość i normy zachowań. Przedstawione na fotografiach maskotki straciły swój pierwotny dom. Nabywając je ze sklepów typu second hand, autor rozważał, jaki ładunek emocjonalny mogły ze sobą nieść dla poprzednich właścicieli i właściwie czemu zostały porzucone. I wreszcie, czy należy odbierać je jako namacalny dowód społecznej tendencji na masowe nabywanie i bezrefleksyjne pozbywanie się przedmiotów? W tym przypadku, tak często przecież stanowiących dla nas ważny element budowania tożsamości.

Idee przewodnie projektu Nie-Zabawki znajdują oparcie w słowach Johana Huizingi, który w swej ponadczasowej książce „Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury” stwierdził, że: „Kultura powstaje w formie zabawy, że kultura jest początkowo zabawą, czynnością o charakterze ludycznym. Również zajęcia zmierzające wprost do zaspokojenia potrzeb życiowych, np. polowanie, często przybierają w społeczeństwie archaicznym formę zabawy”.**

Działania, o których wspominał słynny historyk coraz częściej przestają ograniczać się do zaspokojenia potrzeb podstawowych, a przeradzają się w rodzaj niezdrowego sportu, zautomatyzowanego sadyzmu, czy bezmyślnych praktyk skierowanych bezpośrednio przeciw życiu, jak choćby ma to miejsce w przypadku polowań rekreacyjnych czy kłusownictwa.

Pułapki zastawiane na zwierzęta stają się dla autora paralelą pułapek zastawianych na naszą wrażliwość i moralność.

Zapominając o tkwiącej w nas dziecięcej cząstce, czy też świadomie niszcząc środowisko naturalne, zdajemy łapać się we własne sidła, z których może nie być już ucieczki.


* J.E. Combs, Świat zabaw. Narodziny nowego wieku ludycznego, tłum. Olga Kaczmarek, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011, s. 156.

** J. Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, tłum. Witold Wirpsza, Maria Kurecka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2007, s. 79.